سوء استفاده جنسی مجبور کردن یک نفر به انجام رفتار جنسی است در صورتی که تمایلی به انجام آن ندارد. فردی که مورد سوء استفاده قرار میگیرد توانایی مقاومت جسمی یا روحی را به دلایل مختلف مثل ترس از متجاوز، خانواده، ترس از آبروریزی ندارد. هم زنان و هم مردان ممکن است مورد سوء استفاده جنسی قرار بگیرند، مجرم نیز میتواند از هر جنس یا گرایش جنسی باشد. در صورتی که کودک مورد سو استفاده قرار گیرد به آن کودک آزاری میگویند. افراد مجرم از سن یا قدرت خود برای برآورده ساختن نیازهای جنسی بدون توجه به قربانیان استفاده میکنند. آزار جنسی تاثیر منفی عمیقی در زندگی قربانیان بر جای میگذارد؛ مخصوصا افرادی که برای درمان اقدام نمیکنند. برای کنار آمدن با این بحران مشاوره روانشناسی ضرورت دارد.
سوء استفاده جنسی
رفتار جنسی سالم دارای دو شرط اساسی است. اولا هر دو طرف به تماس جنسی یا انجام فعالیت جنسی رضایت داشته و اجباری در آن نباشد. دوم آن که رابطه جنسی متناسب با موقعیت انجام شود مثلا درجای مناسبی انجام شود، سن شریکهای جنسی نیز اهمیت دارد. طی آزار جنسی یکی از این دو شرط رعایت نمیشود. تجاوز جنسی یک نوع رایج از سوء استفاده جنسی است که در موقعیتهای مختلفی میتواند به وقوع بپیوندد. سوء استفاده جنسی را میتوان به دستههای زیر تقسیم نمود:
تجاوز جنسی: مقاربت جنسی علی رغم مخالفت فرد.
حمله ناخوشایند: لمس کردن نامناسب و یا خشن قربانی
مزاحمت جنسی: هر رفتاری که باعث شود فردی احساس ناراحتی در مورد بدن یا جنسیت خود کند، مزاجمت جنسی محسوب میشود. مانند: متلک گویی یا پیامهای نامناسب در مورد ظاهر، نگرش یا رفتار فرد.
قربانی های سوء استفاده جنسی
همه افراد با هر سن و جنسیتی ممکن است موردآزار جنسی قرار بگیرند که در ادامه به بررسی آن می پردازیم:
1. سوء استفاده جنسی از همسر
آزار جنسی میتواند به صورت خشونت خانگی باشد و به صورت تهدید برای تماس جنسی ناخواسته و یا رابطه جنسی صورت بگیرد. رابطه به شکل اجباری توسط همسر که در واقع تجاوز جنسی است، اعمال میشود (در موارد اندک زن با اعمال خشونت خواهان برقراری رابطه است).
2. آزار جنسی کودکان
در سوء استفاده از کودکان، یک بزرگسال برای ارضا جنسی خود از کودک استفاده میکند که میتواند به صورت تحریک ناحیه تناسلی، سینهها و .. باشد. در بیشتر مواقع کودک را تهدید میکنند و برای شرکت در فعالیتهای جنسی تحریک میکنند. از دیگر موارد میتوان به نشان دادن پورنوگرافی به یک کودک یا استفاده از او برای تهیه پورنوگرافی اشاره کرد.
3. اعضای خانواده
سوء استفاده جنسی توسط یک عضو از خانواده آسیب روان شناختی بیشتری به دنبال خواهد داشت. چون اعتماد فرد به شدت آسیب میخورد. چنین سوء استفادههایی معمولا به طور مداوم و طولانی مدت انجام میشود.
4. افرادی که داری مشکلات رشدی هستند
افرادی که دارای معلولیت رشدی با احتمال بیشتری مورد سوء استفاده جنسی قرار میگیرند. معلولیت جسمی خطر بیشتری برای سوء استفادههای جنسی فراهم میکند. برخی تحقیقات انجام شده در این زمینه حاکی از آن است که سوء استفاده از کودک با هر نوع معلولیت فکری 4 برابر بیشتر از کودکان نرمال است.
5. افرادی که به دمانس مبتلا شده اند
افراد مبتلا به زوال عقل ممکن است در معرض آزار جنسی قرار گیرند. چرا که به دلیل زوال عقل نادیده گرفته میشوند. همچنین گاهی ممکن است فردی به انجام رابطه جنسی با همسر خود که مبتلا به زوال عقل است اقدام کنند، بدون در نظز گرفتن ناتوانی بیمار در رضایت داد که بیمار توانایی رضایت دادن ندارد.
6. سالمندان
سوء استفاده جنسی در خانههای سالمندان نیز شایع است. مراقبت کنندگان در این مراکز در حین کمک به سالمندان ممکن است جرایمی مانند آزار جنسی مرتکب شوند. چون این سالمندان معمولا به محیط بیرون از خانه سالمندان دسترسی ندارند، احتمال اینکه طولانی مدت مورد سوء استفاده قرار بگیرند زیاد است.
پیامدهای سوء استفاده جنسی در قربانیان
واکنشهای اولیه به آزار جنسی شامل شوک، ترس یا ناباوری است. همچنین این افراد دچار احساس گناه شدید، سرزنش خود، انزوا و کابوسهای شبانه میشوند. علائم بلند مدت شامل اضطراب، ترس یا اختلال استرس پس از سانحه است. فرد قربانی تا سالها بعد استرس و اضطراب زیادی را با خود به همراه دارد و زمانی که با محیطها و یا موقعیتهای مشابه با آزار جنسی مواجه میشود علائم فیزیکی و روانی شدیدی را تجربه میکند.
در واقع سوء استفاده جنسی تاثیر عمیقی در زندگی قربانیان بر جای میگذارد، به خصوص زمانی که این کار توسط یکی از اعضای خانواه صورت بگیرد. در این حالت اعتماد فرد به دیگران به شدت آسیب میخورد. در این شرایط مراجعه به مشاوره کنترل استرس و دریافت کمکهای تخصصی با استفاده از روشهای روان درمانی ضروری است.
از طرفی زمانی که متجاوز آشنا باشد، سوء استفاده به طور متناوب تکرار میشود، پس آسیب شدیدی در فرد ایجاد میشود. همچنین در این شرایط معمولا افراد به دلیل ترس از ایجاد تنش در خانواده ترجیح میدهند که در مورد این موضوع صحبت نکنند.
به طورکلی تجربههای سوء استفاده جنسی میتواند منجر به مشکلات شدید روانی مانند افسردگی و اضطراب شود. اغلب این افراد در آینده با اختلالات روانی و رفتاری بیشتری رو به رو میشوند. بنابراین پیشگیری و درمان تجاوز اهمیت زیادی دارد.
سوء استفاده جنسی در زنان قربانی
برخی مطالعات نشان داده است، زنانی که مورد آزار جنسی قرار گرفتهاند؛ نارضایتی بیشتری از بدن خود خواهند داشت. به عبارتی یک تاثیر منفی در تصویر خود از بدنشان ایجاد میشود. همچنین احتمال اختلالات خوردن در آنها افزایش پیدا میکند. مخصوصا زنانی که در کودکی و قبل از سن 12 سالگی مورد سو استفاده قرار گرفتهاند. از دیگر مشکلات زنان قربانی مشکل در اعتماد کردن، عزت نفس پایین، عدم احساس امنیت، مشکلات جنسی و سو مصرف مواد میباشد. این زنان اغلب در برقراری رابطه جنسی مجدد با مشکل رو به رو میشوند. با طرف مقابل خود راحت نیستند و یا از برقراری رابطه در روشنایی اجتناب میکنند. یکی دیگر از اختلالاتی که زنان قربانی آزار جنسی به آن مبتلا میشوند، اختلالات اضطرابی است.
سوء استفاده جنسی در مردان قربانی
محققان دریافتند که از هر شش مرد حداقل یک مرد مورد سوء استفاده جنسی در دوران کودکی یا بزرگسالی خود واقع شده است. احتمالا آمار واقعی بیشتر است، چون بسیاری از مردان تمایلی به صحبت درباره این موضوع ندارند. ندارند. این مردان دیگران را به صورت افرادی متقلب، بدخواه و غیر قابل اعتماد تصور میکنند و از برقراری ارتباط عاطفی آشفته میشوند. پس از دیگران فاصله گرفته و حتی ممکن است احساس ناامنی را به رابطههای عاشقانه خود تعمیم دهند.
این مردان در احساسات خود دچار تردید میشوند و در تمایز بین عشق، رایطه جنسی، احساسات واقعی یا فریب دچار سردرگمی میشوند. نگرشی که این مردان به روابط دوستانه بین فردی نیز دارند بر پایه فریب است. البته خود این مردان ممکن است متوجه سردرگمی در احساسات خود نباشند و آن را طبیعی بدانند. برخی از این مردان با اقدام به برقراری رابطههای جنسی مکرر در صدد حل مشکلات خود هستند در حالی که ممکن است نسبت به آن بینش هم نداشته باشند.
درمان آسیبهای ناشی از تجاوز
برای درمان لازم است از کمکهای مشاورهای استفاده کنید. در مراحل اولیه و زمانی که مدت کمی از وقوع حادثه و تجاوز جنسی گذشتهاست از تکنیکهایی همچون مشاوره در هنگام بحران و ایمنسازی در مقابل استرس استفاده میشود تا احتمال ابتلا به استرس پس سانحه و آسیبهای روانی کاهش یابد. همچنین اختلالات اضطرابی و دیگر مشکلاتی که فرد قربانی را گرفتار میسازند با استفاده از روشهایی همچون مواجهدرمانی، درمان شناختی رفتاری، حساسیتزدایی و غیره قابل حل و درمان هستند