پروستات، غدهای به اندازه یک گردوست که با افزایش سن، حضور خود را به مردان یاد آوری میکند. اندازه این غده، بین ۳۰ تا ۵۰ سالگی، تقریبا هر ۴.۵ سال یکبار دو برابر میشود و مشکلات ادراری برای مردان ایجاد میکند. سرطان این غده شایعترین سرطان مردان است.
کسب آگاهی درباره این غده و دو بیماری شایع آن، بزرگ شدن خوش خیم (BPH) و سرطان پروستات یکی از ضرورتهای بهداشتی برای مردان است.
پروستات چیست ؟
پروستات غده مهمی در سیستم تولید مثل مردان است. در صورت سالم بودن و در مردان جوانتر از ۵۰ سال ، معمولاً به اندازه یک گردو است و وزن آن حدود ۰.۷۵ اونس است.
این غده در شکم ، جلوی راست روده و بین آلت تناسلی و مثانه قرار دارد. مجرای ادرار ، همان لوله ای است که اسپرم را از بیضه و ادرار را از مثانه و از طریق آلت تناسلی بیرون می آورد و همچنین از پروستات عبور می کند.
این غده در باروری مردان نقش دارد و مایع پروستات را که بخشی از مایع منی است، می سازد و ترشح می کند.
مایع پروستات چیست ؟
در طول انزال ، اسپرم از بیضه و از یک سری لوله ها حرکت می کند. این باعث می شود عضلات این غده در مجرای ادرار منقبض شوند. این باعث می شود مجرای ادرار از هرگونه ادرار که از طریق آن عبور می کند مسدود شود. سپس مایع منی می تواند وارد مجرای ادرار شود و مایع پروستات نیز آزاد شود و مخلوط آن با مایع منی حاصل از بیضه باشد.
مایع پروستات حاوی آنزیمی است که آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA) نامیده می شود. PSA به نازک تر شدن مایع منی کمک می کند.
آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA)
این مابع حاوی آنزیم ها ، اسید سیتریک و روی است. این مایع یکی از قسمت های منی است که به محافظت از اسپرم کمک می کند. به طور خاص ، مایع منی از نظر شیمیایی اساسی است. این به اسپرم ها کمک می کند تا در واژن طولانی تر زندگی کنند و حاوی مایعاتی هستند که از نظر شیمیایی اسیدی هستند.
آنتی ژن اختصاصی پروستات در بیماریهای پروستات بالا میرود. این آزمایش باید برای تمام مردان بالای پنجاه سال که انجام آن را درخواست میکنند انجام شود. باید در نظر داشت که بالا بودن PSA لزوما به معنای سرطان نیست و در بزرگی خوشخیم پروستات هم ممکن است بالا رود.
گاهی بالا بودن PSA اولین نشانه سرطان پروستات است، حتی قبل از ظهور علائم بالینی.
با این حال باید به تمام مردان ۵۰ تا ۶۹ ساله توضیح داد که اندازهگیری PSA ممکن است فواید محدودی داشته باشد و حتی شاید باعث تشخیص نابجا، نگران شدن فرد یا درمان نابجا بشود.
اندازهگیری PSA در مردان زیر پنجاه سال، بالای ۶۹ سال و کسانی که بعلت بیماریهای دیگر امید به زندگی بیشتر از ده تا ۱۵ سال ندارند توصیه نمیشود.
عفونت پروستات
عفونت پروستات (پروستاتیت) هنگامی رخ می دهد که پروستات و ناحیه اطراف آن ملتهب می شوند. برخی از مردان مبتلا به پروستاتیت هیچ نشانه ای از علائم پروستات ندارند، در حالی که بعضی دیگر علائمی مثل درد شدید دارند.
بزرگ شدن خوشخیم پروستات (BPH)
مجرایی که ادرار را از مثانه به بیرون منتقل می کند، از وسط پروستات عبور میکند. بزرگ شدن پروستات باعث تنگ یا بسته شدن این مجرا میشود و علائم ادراری ایجاد میکند.
هشتاد درصد مردان تا هفتاد سالگی دچار بزرگی پروستات میشوند.
بین ۴۰ تا ۵۰ سالگی بزرگی این غده کیفیت زندگی ۴۰ درصد مردان و بین هشتاد تا نود سالگی کیفیت زندگی نود درصد مردان را تحت تاثیر قرار میدهد.
با این حال ظهور علائم بزرگی این غده پیش از ۴۵ سالگی معمول نیست.
درمان بزرگی پروستات به میزان بزرگی و شدت علائم بستگی دارد. وقتی علائم خفیف هستند “انتظار هشیارانه” توصیه میشود.
این عارضه همیشه به جراحی نیاز ندارد و درمان دارویی میتواند در کنترل آن کاملا موفق باشد. تغییر سبک زندگی هم در درمان اهمیت دارد.
وقتی فردی تحت درمان دارویی قرار میگیرد باید هر شش ماه دوباره تحت بررسی و معاینه قرار گیرد و هر سال باید اندازهگیری PSA (آنتیژن اختصاصی پروستات) و معاینه پروستات از راه معقد انجام شود.
با این حال احتمال دارد پس از مدتی درمان دارویی نیاز به جراحی پیش بیاید.
علائم ادراری ناشی از بیماری پروستات
- باریک شدن جریان ادرار و طولانی تر شدن مدت زمان لازم برای تخلیه کامل مثانه.
- دیر برقرار شدن جریان ادرار، فرد مدتی باید منتظر بماند تا جریان برقرار شود. علاوه بر این ممکن است در حین ادرار کردن، جریان ادرار قطع و وصل شود یا برای برقراری ادرار نیاز به زور زدن باشد.
- نشت ادرار، خروج ادرار بعد از تخلیه مثانه که ممکن است لباس زیر را آلوده کند. از عوامل زمینهساز سرطان پروستات میتوان به سابقه خانوادگی، نژاد، نوع تغذیه و سیگار اشاره کرد.
- تکرر ادرار، فرد بیش از حد معمول نیاز به دستشویی و ادرار کردن پیدا میکند. معمولا اولین علامتی است که در این بیماریبروز میکند.
- نیاز به تخلیه سریع ادرار به نحوی که فرد باید به سرعت خود را به دستشویی برساند در غیر این صورت ادرار از او خارج میشود.
- تخلیه ناکامل مثانه، پس از ادرار کردن فرد احساس میکند که مثانهاش کاملا تخلیه نشده است حتی اگر بارها به دستشویی برود. گاهی بلافاصله پس از ادرار کردن، فرد دوباره قادر است ادرار کند.
- ادرار شبانه، فرد مجبور میشود شبها چند بار بیدار شود و به دستشویی برود.
بیشتر بخوانید: واریکوسل چیست و چگونه درمان میشود؟
سرطان پروستات
سرطان پروستات معمولا در مردان مسن رخ میدهد. در بسیاری موارد رشد سرطانی کند است و امید به زندگی فرد را چندان تحت تاثیر قرار نمیدهد و حتی ممکن است برای آن درمانی در نظر گرفته نشود.
اما مواردی هم هست که بیماری سریع و تهاجمی رشد و گسترش پیدا کند. مثل تمام سرطانها هر چه بیماری در مراحل اولیه تشخیص داده شود موفقیت درمان بیشتر است، اما درمانهای فعلی تا حد زیادی موفق هستند و حداقل میتوانند سرعت پیشرفت بیماری را کم کنند.
درمان سرطان پروستات الزاما جراحی نیست و با در نظر گرفتن برخی ملاحظات از جمله سن بیمار و وضعیت تومور (محدود بودن به پروستات یا توسعه آن به بافتهای اطراف یا اعضای دورتر) ممکن است نیازی به درمان نداشته باشد، یا با جراحی و پرتو درمانی و هورمون درمانی درمان شود.
تشخیص اولیه با معاینه از راه معقد و اندازهگیری PSA در خون و گاهی سونوگرافی است ولی تشخیص قطعی با نمونه برداری است.
تشخیص سرطان پروستات
برای تشخیص سرطان پروستات، معمولا از بافت این غده نمونه برداری می شود که درجه سلول ها و علایم سرطانی بودن آنها بررسی می شود.
توصیه: به مردان بالای ۴۰ سال توصیه می شود غربالگری سرطان پروستات انجام دهند.
متخصص اورولوژی می تواند با معاینه دیجیتالی این غده از طریق مقعد تا حدی ریسک سرطان را تشخیص دهد.
آزمایش خون و اندازه گیری سطح پروتئین PSA (تولید شونده توسط پرو ستات) برای تشخیص سرطان انجام می شود. PSA آنتی ژن اختصاصی پروستات است. اگر سطح psa بین ۱۰-۲۰ ng/ml باشد به معنی وجود سلول های سرطان زاست و بیش از ۲۰ به معنی وجود تومور پیشرفته در پروستات است.
آزمایشات ام.آر.آی و سی.تی.اسکن نیز ممکن است انجام شوند.
درمان
راههای درمانی مختلفی برای مدیریت و درمان این سرطان وجود دارد. برای بعضی مردان، درمان فوری لازم نیست یا ممکن است مناسب نباشد. متخصص درمانی میتواند به بیمار اجازه دهد تا روش درمانی مبتنی بر مرحله و درجه پیشرفت سرطان خود را بداند.
جراحی
هنگامیکه بیمار به سرطان پروستات اولیه مبتلا باشد، پزشک میتواند جراحی رادیکال برداشتن این غده را پیشنهاد دهد. در این عمل جراحی، با برداشتن پروستات، قسمتی از مجاری ادراری و وزیکول سمینال احتمال رفع کامل سرطان وجود دارد.
در بیشتر سرطانهای تهاجمی، ممکن است گرههای لنفاوی نزدیک به بافت سرطانی(مثل گرههای لنفاوی قسمت لگن) برداشته شود.
رادیوتراپی
رادیوتراپی سرطان، با استفاده از اشعه X با قدرت و انرژی بالا به کشتن سلولهای سرطانی و یا توقف رشد سلولها میپردازد. اشعه به سمت تومور سرطانی هدایت میشود و سلولهای سرطانی را تنها در آن منطقه میکشد. قبل از جراحی از این روش برای کوچک کردن تومور و بعد از جراحی برای کشتن هر سلول سرطانی باقیمانده استفاده میشود. همچنین از این روش نیز در کاهش نشانهها و علائم ناشی از سرطان، مثل درد، خونریزی و انسداد مجاری ادراری استفاده میشود.
شیمیدرمانی
شیمیدرمانی روشی درمانی است که با استفاده از داروها از رشد سلولهای سرطانی جلوگیری میکند که یا سلولهای سرطانی را میکشد یا از تقسیم شدن آنها جلوگیری میکند. دریافت شیمیدرمانی قبل از رادیوتراپی و یا جراحی ممکن است در کوچکسازی اندازه تومور سرطان پروستات بهاندازهای که بتواند با جراحی راحتتر برداشته شود، کمک کند.
درمانهای تسکینی
درمانهای تسکینی با کاهش علائم سرطان به بالا بردن کیفیت زندگی بیمار کمک میکند.از این روش درمانی برای کنترل علائم در مراحل مختلف سرطان استفاده میشود.
سوالات رایج
آیا عفونت پروستات خطرناک است؟
عفونت پروستات، حتی آنهایی که مزمن هستند، هیچ ارتباطی با سرطان پروستات ندارند. آنها خطر ابتلا به سرطان پروستات را نیز افزایش نمی دهند. این عفونت مسری نیست و یا توسط شریک زندگی شما ایجاد نمی شود. تا زمانی که احساس ناراحتی نکنید، می توانید به روابط جنسیتان ادامه دهید.
اگر علائم این عفونت را دارید با پزشک خود صحبت کنید. این علائم ممکن است ناراحتی هنگام ادرار یا درد در ناحیه کشاله ران یا کمر باشد. تشخیص و درمان زود هنگام بسیار مفید است. در برخی موارد، مانند پروستاتیت حاد باکتریایی، درمان اولیه برای روند بهتر بهبودی مهم است.
آیا عفونت پروستات باعث ناباروری می شود؟
عفونت پروستات می تواند تولید اسپرم در این غده را مختل کند که این امر بر قدرت باروری مرد تأثیر می گذارد. در برخی از مردان، پروستاتیت ممکن است سطح آنتی ژن مخصوص پروستات (PSA) را افزایش دهد. اگر عفونت پروستات مزمن ناشی از باکتری باشد، آنتی بیوتیک ها ممکن است التهاب و ناباروری را کم کنند.
تاثیر این عفونت در کاهش تعداد اسپرم چقدر است؟
کاهش تعداد اسپرم می تواند با تعدادی از شرایط مختلف از جمله سرطان بیضه، سرطان پروستات و برخی از انواع سرطان خون همراه باشد. تعداد کم اسپرم نیز با بیماری عروق کرونر در مردان مرتبط است.
چگونه با مشکل بزرگی خوش خیم این غده برخورد کنیم ؟
در صورت مشاهده این علائم حتما به پزشک مراجعه و از درمان خودسرانه پرهیز کنیم .
نحوه درمان بزرگی خوش خیم پروستات چگونه است ؟
درمان در مرحله اول استفاده از دارو میباشد که در صورت عدم جواب از روش های جراحی استفاده می شود .
عوارض این بیماری چگونه است ؟
- نارسایی کلیه ها
- عفونت ادراری
- ایجاد سنگ ادراری
- نارسایی حاد قلب و ریه
- درد شکم به علت اتساع مثانه
- خستگی بیمار از ادرار شبانه
راه جلوگیری از ایجاد بزرگی خوش خیم چیست ؟
تقریبا راه مطمئنی جهت جلوگیری از ایجاد آن وجود ندارد .
روش های جراحی این بیماری کدام است ؟
- جراحی به روش باز
- جراحی به روش تراش از راه مجرا
مراقبت های بعد از عمل جراحی پروستات در منزل
- بیمار را باید تشویق به راه رفتن کرد (نشستن به مدت طولانی شانس خونریزی و ناراحتی را زیاد می کند)
- برای جلوگیری از یبوست و زور زدن زیاد از ملین دارویی و طبیعی استفاده گردد .
- آموزش ورزش عضلات لگنی به بیمار جهت بهبود کنترل مثانه پس از خروج سوند انجام شود .
- مصرف الکل ، قهوه ، غذای تند و ادویه جات ممکن است ایجاد مشکل نماید .
- هر شکایتی مثل خونریزی ، عبور لخته های خون ، کاهش جریان ادرار ، احتباس ادرار و عفونت ادراری باید به اطلاع پزشک برسد .
جمع بندی
پروستات بخشی از سیستم تولید مثل مردان است که شامل آلت تناسلی مرد، پروستات، وزیکولهای منی و بیضه است. (Prostate) غدهای به اندازه گردو است که در مردان با ترشح مایعی، به تغذیه و محافظت از اسپرم کمک میکند و در تولید مثل مردان نقش دارد.
پروستات درست در زیر مثانه و در جلوی راست روده قرار دارد. به اندازه یک گردو است و مجرای ادرار (لوله تخلیه ادرار از مثانه) را احاطه کرده است و مایعی تولید می کند که بخشی از منی را تشکیل می دهد.
چندین بیماری وجود دارد که می تواند بر پروستات تأثیر بگذارد ، از جمله پروستاتیت حاد باکتریایی، هایپرپلازی خوش خیم پروستات (BPH) ، پروستاتیت مزمن باکتریایی ، پروستاتیت مزمن و سرطان پروستات.
برگرفته از : Picture of the Prostate
ممنونیم که تا پایان این مقاله همراه ما بودید. سوالات خود را از ما بپرسید.