آی یو دی وسیله ای است که درون حفره رحم قرار میگیرد که این دستگاه کوچک به شکل حرف T انگلیسی می باشد که در قسمت بالای حفره رحم جایگزین آری می شود و این گونه موجب جلوگیری از بارداری خواهد شد.
انواع ای یو دی
۱- آی یو دی هورمونی : ترشح مادهای به نام پروژستین می کند و پروژستین مخاطب ضخیمی در دهانه رحم به وجود میآورد که غیر قابل نفوذ برای اسپرم می شود.
۲- آی یو دی مسی : با آزاد کردن یون های مس مانع لقاح تخمک و اسپرم در رحم می گردد.
فواید آی یو دی مسی نسبت به بقیه روش های جلوگیری از بارداری:
۱- خانم ها مایل هستند روش جلوگیری از بارداری را استفاده کنند که علاوه بر اثر طولانی مدت، برگشت پذیر هم باشد.
۲- آی یو دی عوارض کمتری نسبت به دیگر روش های جلوگیری از بارداری دارد.
۳- درصد شکست ای یو دی بسیار کمتر از روش های دیگر جلوگیری از بارداری است.
۴- به مدت ۵ تا ۱۰ سال بستگی به اینکه ای یو دی ۱۰ ساله یا ۵ ساله باشد اثر بخشی دارد.
۵- هر زمان که تصمیم به باردار شدن داشته باشید میتوانید آی یو دی را خارج کنید و قابلیت باروری شما به تاخیر نمی افتد.
۶- آی یو دی مسی ، قرص و دارو نیست که باعث اثرات مضرات دراز مدت روی کبد و اعضای دیگر بدن داشته باشد.
کارگذاری IUD در رحم چگونه است ؟
اولین کار پزشک شما این است که مطمئن شود شما باردار نیستید و با معاینه کردن شما از نداشتن عفونت واژینال نیز مطمئن شود و در صورت داشتن عفونت باید ابتدا آن را درمان کنید. سپس از شما آزمایش پاپ اسمیر گرفته میشود.
بهتر است برای جاگذاری آی یو دی روزهای آخر عادت ماهیانه خود اقدام کنید زیرا دهانه رحم کاملا باز است و این کار آسان تر خواهد بود. اسپکولوم را گذاشته و سپس IUD وارد رحم می شود و جای مناسبی قرار میگیرد. کارگذاری آی یو دی فقط چند دقیقه زمان می برد و موجب آزردگی شما نخواهد شد.
عوارض غیر شایع آی یو دی چیست؟
- بیماریهای التهابی لگن (PID): این مورد معمولاً در 20 روز اول کارگذاری مشاهده میشود. دلیل اصلی آن تشخیص ندادن عفونت موجود قبل از کارگذاشتن IUD و یا رعایت نکردن فرآیندها به صورت استریل (موارد بهداشتی برای جلوگیری از ورود باکتریها) در زمان جایگذاری است.
اگر این مورد تشخیص داده شد باید سریعاً به بیمارستان مراجعه کنید.
- سوراخ شدن رحم هنگام کارگذاری:
با علائم بالینی: معمولاً هنگام اندازهگیری عمق رحم با هیسترومتر (وسیله اندازهگیری عمق رحم) و یا کارگذاری IUD رخ میدهد و معمولاً با درد همراه است.
بدون علائم بالینی: در این مواقع معمولاً فرد علامتی ندارد و فقط در هنگام معاینه طول نخ آی یو دی که درون واژن است کوتاه شده است.
اگر احتمال سوراخ شدن رحم توسط ماما یا متخصص زنان وجود داشته باشد، در صورت امکان IUD را خارج میکنند و باید سریعاً به بیمارستان مراجعه کنید.
خطرات گذاشتن آی یو دی
1.دیده نشدن نخ یا عدم لمس نخ IUD توسط فرد معاینهکننده
نخ IUD در فاصله 2.5 سانتیمتری از دهانهی رحم (سرویکس) بریده میشود. اگر نخ IUD دیده نشود، باید برای بررسی بیشتر از جهات حاملگی، پاره شدن نخ، سوراخ شدن رحم، ورود IUD به حفرهی شکمی و خروج IUD، سونوگرافی درخواست شده و در صورت نیاز به بیمارستان ارجاع داده شود.
2.تأخیر قاعدگی
در موارد تأخیر قاعدگی، برای حصول اطمینان آزمایش بارداری درخواست میشود. اگر پاسخ آزمایش بارداری همزمان با استفاده از IUD مثبت باشد، باید حاملگی از نظر داخل و یا خارج رحمی بودن بررسی شود. شانس بارداری خارج رحمی با استفاده از IUD افزایش پیدا نمیکند، اما در صورت وقوع حاملگی همزمان با استفاده ازIUD بارداری خارج رحمی را باید مد نظر قرار داد.
3.در مواردی از جمله شرایط زیر:
الف- حاملگی داخل رحمی: اگر در نیمهی اول حاملگی هستید و نخ IUD دیده نمیشود. باید به بیمارستان مراجعه کنید. اما اگر بتوان نخ را دید، سعی میکنند با کشیدن آن IUD را خارج کنند. در نیمهی دوم حاملگی در هر صورت (دیده شدن یا دیده نشدن نخ) باید به بیمارستان مراجعه کنید.
ب- حاملگی خارج رحمی: پس از تشخیص این مورد باید سریعاً به بیمارستان مراجعه کنید.
نکات تکمیلی
- در صورت ادامهی حاملگی با داشتن آی یو دی، در صورت داشتن هر کدام از علایم زیر باید سریعاً به بیمارستان مراجعه کنید؛ تب، علایم شبه آنفولآنزا، درد شکمی و خونریزی.
- در صورت سقط با IUD (به ویژه در سهماههی دوم) خطر عفونت خون (سپتی سمی) وجود دارد.
- اگر بارداری با داشتن IUD تا پایان ادامه داشته باشد، وجود IUD در رحم باعث ناهنجاریهای جنینی نخواهد شد.
4.وجود علایمی چون درد پایین شکم، ترشح واژینال چرکی و بد بو، تب و لرز، استفراغ .و حرکت دردناک دهانهی رحم نشانههای احتمال وجود بیماریهای التهابی لگن هستند و در صورت مشاهدهی این علایم سریعاً باید به بیمارستان مراجعه کنید.
5.بدخیمی دستگاه تناسلی: اگر هر کدام از موارد مشکوک به سرطانهای دستگاه تناسلی تشخیص داده شود باید سریعاً به بیمارستان مراجعه کنید تا IUD خارج شود.
بیشتر بخوانید: چسب ضد بارداری ، مزایا و عوارض
معایب استفاده از آی یو دی در جلوگیری از بارداری
- خروج خود به خودی
- عدم توانایی پیشگیری از انتقال بیماریهای منتقله از طریق تماس جنسی (STIs)
- لزوم معاینهی دورهای
مزایای استفاده از آی یو دی در جلوگیری از بارداری
- اثربخشی بالا
- قابلیت برگشت باروری بلافاصله پس از خروج IUD
- طولانی مدت بودن اثر پیشگیری از بارداری ( ١٠ سال)
- نیاز نداشتن به یادآوری روزانه
- عدم تأثیر بر شیردهی
- نداشتن آثار و عوارض هورمونی
- قابل استفاده تا دوران یائسگی (منوپوز) در صورتی که فرد قبل از 50 سالگی یائسه شود. خروج IUD دو سال بعد و اگر بعد از 50 سالگی یائسه شود خروج 1 سال بعد انجام میشود.
- عدم تداخل با تماس جنسی
- تداخل نداشتن با مصرف داروها
سوالات رایج
از چه زمانی بعد از قرار گیری آی یو دی خاصیت جلوگیری از بارداری شروع میشود ؟
عملکرد آی یو دی مسی بلافاصله پس از کارگذاری آن شروع می شود. اما نوع هورمونی ۷ روز بعد از کارگذاری. عملکردش شروع می گردد. البته اگر ای یو دی در دوران تخمک گذاری تعبیه شود باید تا ۷ روز بعد از آن روش دیگری برای پیشگیری استفاده کرد.
آیا ای یو دی هنگام رابطه جنسی احساس می شود ؟
آی یو دی داخل رحم کار گذاشته می شود و هنگام رابطه جنسی احساس نمیشود و فقط نخی که به .ای یو دی متصل است داخل واژن قرار میگیرد که اگر در هنگام رابطه جنسی سبب ناراحتی شما یا همسرتان می شود پزشک میتواند نخ را کوتاهتر کند.
آیا با وجود ای یو دی امکان بارداری وجود دارد ؟
احتمال بارداری با وجود آی یو دی بسیار کم است ولی شما به طور منظم به پزشک خود مراجعه داشته باشید تا با معاینه از مناسب بودن مکان ای یو دی اطمینان حاصل کنید.
آیا ای یو دی خود به خود ممکن است خارج شود؟
خروج ای یو دی بسیار نادر است ولی غیر ممکن نیست و ممکن است خود فرد خروج ای یو دی را احساس کند که بهتر است فورا به پزشک مراجعه نماید.