بستن لولههای رحمی در خانمها (عمل توبکتومی) یک عمل جراحی ساده و کمخطر است، که پس از انجام این عمل نیازی به استفاده از روش کمکی جلوگیری از بارداری نخواهد بود. در ادامه ما به شما هر آنچه که باید در مورد این عمل بدانید خواهیم گفت.
توبکتومی چیست؟
بستن لوله های رحم در خانم ها یا توبکتومی Tubectomy یک روش جراحی است که باعث عقیم شدن خانم ها می گردد. در این روش لوله های رحم بسته می شود و از انتقال تخمک به رحم جلوگیری می کند. همچنین با این کار، از رسیدن اسپرم به لوله رحم و ایجاد لقاح جلوگیری می شود.
در این عمل، لولههای رحمی فرد بعد از بیهوشی عمومی یا بیحسی موضعی بسته میشود. این کار از رسیدن اسپرم و تخمک به یكدیگر و تشكیل سلول تخم جلوگيری میکند. این عمل توسط متخصص زنان، به صورت سرپایی و یا با یک روز بستری در بیمارستان قابل انجام است.
انواع روشهای جراحی توبکتومی
روشهای متعددی برای انجام این کار وجود دارد که در آنها ممکن است لولههای فالوپ بریده، سوزانده و یا با وسیله یک حلقه، نوار یا کلیپس بسته شوند و به صورت بیهوشی عمومی یا بی حسی موضعی و توسط متخصصین به صورت سرپایی و یا با بستری شدن یک روزه قابل انجام است که هر کدام دارای مزایا و معایبی میباشند و فرد با مشورت و مشاوره با متخصص میتواند بهترین روش را انتخاب کند.
به طور کلی روشهایی که مورد استفاده قرار میگیرند عبارتند از:
- لاپاراسکوپی
- مینی لاپراتومی
- هیستروسکوپی
- هیسترکتومی
- لاپروتومی
- کولدوسکوپی
در شرایط زیر، بستن لولههای رحمی میتواند انجام شود:
- به دنبال زایمان طبیعی و با ایجاد یک برش کوچک زیر ناف (مینی لاپاراتومی)
- در حین عمل سزارین
- در حین انجام هر عمل لاپاراسکوپی وقتی فرد بیهوش است
- پیش از انجام توبکتومی
ممکن است از شما خواسته شود یک آزمایش بارداری دهید تا مطمئن شوید باردار نیستید.
حین انجام توبکتومی
اگر شما در حین انجام عمل جراحی دیگری توبکتومی نمیکنید، سوزنی از داخل ناف به درون شکم فرستاده میشود و با فرستادن گاز کربن دیاکسید یا نیتروس اکسید، حفره شکم باد میکند. سپس دوربین یا همان لاپاراسکوپ وارد شکم میشود.
در بیشتر موارد، پزشک یک برش دوم در شکم ایجاد میکند و وسیلهی دیگری وارد شکم میکند. با استفاده از این وسایل لولههای فالوپ توسط جراحتهایی که به آن وارد میشود کاملا بسته شده یا با استفاده از حلقههای پلاستیکی و گیره مسدود میشود.
بعد از انجام توبکتومی
اگر در حین عمل گاز وارد شکم شده باشد، در انتهای جراحی آن را خارج میکنند. ممکن است بعد از چند ساعت بعد از انجام این عمل جراحی بتوانید به خانه بروید. انجام توبکتومی بعد از زایمان باعث نمیشود که نیاز باشد زمان بیشتری در بیمارستان بمانید.
شما ممکن است بعد از عمل جراحی در نواحی زخم کمی احساس ناراحتی داشته باشید. همچنین ممکن است موارد زیر را تجربه کنید:
- درد شکم یا گرفتگی
- خستگی مفرط
- سرگیجه
- نفخ کردن
- درد در شانه
مزایای بستن لولههای رحم یا توبکتومی
- به طور دائمی از بارداری جلوگیری میکند.
- بلافاصله بعد از انجام تاثیر میگذارد و دوران نقاهت کوتاهی دارد.
- خطر ابتلا به سرطان تخمدان را کاهش میدهد.
- در فعالیت و میل جنسی اختلال ایجاد نمیکند.
معایب بستن لولههای رحم یا توبکتومی
- از بیماریهای منتقله از راه جنسی جلوگیری نمیکند.
- یک روش تهاجمی است و احتیاج به برش روی شکم دارد.
- نسبت به وازکتومی در مردان سختتر و پیچیدهتر است.
- مانند هر جراحی دیگر ممکن است عوارضی مانند عفونت، خونریزی و آسیب به ارگانهای شکمی را داشته باشد.
- احتمال عارضهی داروهای بیهوشی وجود دارد.
- در صورت نیاز به برگشت باروری جراحی بعدی بسیار پرهزینه و احتمال موفقیت پایین است.
- خطر ایجاد بارداری خارج از رحم را دارد.
عوارض بعد از عمل:
در کل بستن لوله ها یک جراحی بی خطر است ولی در هر حال هر جراحی ممکن است عوارض داشته باشد. مشکلات جدی بعد از جراحی در کمتر از یک در هزار مورد اتفاق می افتد. بعضی از خطرات بالقوه شامل موارد زیر است:
۱- خونریزی از برش جراحی یا داخل شکم
۲- عفونت
۳- آسیب به سایر ارگان های شکم
۴- عوارض داروهای بیهوشی
۵- بارداری خارج از رحم
۶- عدم بسته شدن کامل لوله ها و امکان بارداری مجدد
در آمار کل جهان حدود یک در هزار مورد بارداری بعد از بستن لوله اتفاق افتاده است که این آمار هرچه از زمان جراحی بگذرد کمتر میشود.
اگر جراحی لوله بستن درست بعد از زمان پریودی انجام شود این خطر که تخمک لقاح یافته وارد رحم شده و آماده لانه گزینی باشد را به صفر میرساند.
بیشتر بخوانید: چسب ضد بارداری ، مزایا و عوارض
موارد زیر احتمال خطرات جراحی را افزایش می دهد
- دیابت
- سابقه جراحی های قبلی
- بیماری التهابی لگن
- بیماری ریه
- وزن بالا
در صورت مشاهده علائم زیر فوراً با پزشک خود تماس بگیرید:
۱- تب بالاتر از ۳۸ درجه
۲- کاهش سطح هوشیاری یا غش کردن
۳- درد شدید ناحیه شکم که در مدت ۱۲ ساعت بجای کمتر شدن بیشتر شده باشد.
۴- خونریزی در محل برش جراحی که ادامه پیدا کند و کاهش نیابد
۵- ترشحات مداوم از محل جراحی یا هرگونه قرمزی یا تورم در محل
۶- تهوع و استفراغ
آمادگی قبل از عمل جراحی:
-پزشک خود را در جریان داروهای مصرفی خود بگذارید. این شامل تمام داروهای پزشکی، گیاهی و یا خارج از نسخه ای که استفاده میکنید میشود. بعضی از دارو ها مانند آسپرین باعث رقیق شدن خون میشود و مصرف آن ازچند روز قبل از جراحی باید قطع شود.
مواردی که قبل از عمل باید رعایت شود:
۱- اگر خودتان یا کسی در اقوام درجه یک به داروهای بیهوشی یا بی حسی حساسیت دارد به پزشکتان اطلاع دهید
۲- انجام یک سری آزمایشات و معاینات توسط پزشک قبل از عمل
۳- استعمال دخانیات را قطع کنید
۴- از نیمه شب روز قبل به بعد خوردن و آشامیدن ممنوع است
۵- از پزشکتان در مورد مصرف بعضی از داروهای مهم در صبح عمل با مقدار کمی آب سؤال کنید
۶- استحمام شب قبل از عمل و پوشیدن لباسهای تمیز و راحت و آزاد
۷- -روز عمل از به همراه داشتن وسائل زینتی بپرهیزید و لاک ناخن نداشته باشید
در حین و بعد از جراحی چه اتفاقی می افتد:
قبل از شروع عمل جراحی پرستار رگ گیری وریدی برای شما انجام میدهد و برایتان سرم وصل میکند. از این طریق داروهای لازم برای بیهوشی و مایع درمانی برای شما صورت می گیرد.
اگر قرار باشد جراحی شما با بی هوشی عمومی صورت بگیرد پزشک بیهوشی، از طریق دهان یک لوله در تراشه شما کار میگذارد و از این طریق شما گازهای بیهوشی را استنشاق می کنید.
ولی اگر قرار باشد یک بی حسی موضعی کمری یا همان اسپانیال را تجربه کنید متخصص بیهوشی از طریق یک سوزن باریک که از ناحیه کمر وارد نخاع شما میکند داروهای بی حسی موضعی را وارد نخاع مینماید.
در این حالت شما طی جراحی بیدار هستید ولی هیچگونه دردی احساس نمیکنید. خود جراحی حدود نیم ساعت طول میکشد. جراح ممکن است از طریق مینی لاپاراتومی یا لاپاراسکوپی اقدام به بستن لوله های شما بکند.
بعد از جراحی شما به اتاق ریکاوری منتقل می شوید. در این جا تکنسین بیهوشی مراقب شماست تا اینکه عوارض داروهای بیهوشی از بدنتان خارج شود. بعد از اینکه شما قادر باشید مایعات بنوشید رگ IV شما خارج شده و میتوانید به منزل بروید.
موارد ممنوعیت بستن لوله های رحمی
۱- سابقه بیماری های طبی مهم مانند بیماری قلبی حاد یا دیابت و بیماری های ریوی در مرحله حاد. همینطور در موارد چاقی و سابقه جراحی شکم و لگن منع نسبی دارد.
۲- سابقه اخیر (۳ ماهه) بیماری های التهابی لگن یا وجود بیماری های جنسی فعال
۳- خونریزی غیر طبیعی واژینال
۴- سقط عفونی
دستورالعملهای بعد از توبکتومی چیست؟
شما باید برای چکاپ بعد از عمل، در تاریخی که پزشکتان مشخص میکند مراجعه کنید. داروها و آنتی بیوتیکهایی را که برایتان تجویز شده مصرف کنید تا از عفونت و عوارض بعدی جلوگیری کنید. در صورت داشتن تب، درد در شکم، خونریزی از محل برش یا هر علامت غیر معمول دیگری باید فورا با پزشکتان تماس بگیرید. پزشک شما حتما به شما توصیه میکند دست کم تا یک هفته بعد از عمل توبکتومی، فعالیت جنسی نداشته باشید.
بعد از توبکتومی به چند روز استراحت نیاز دارید؟
مدت زمان استراحتی که لازم دارید بستگی به نوع عمل جراحی که انجام دادهاید دارد. اگر توبکتومی لاپاراسکوپیک انجام داده باشید، تقریبا یک هفته استراحت نیاز دارید تا کاملا ریکاوری شوید. اگر عملی که انجام دادهاید مینی لاپراتومی بوده پس تقریبا یک تا سه هفته زمان برای ریکاوری نیاز دارید و اگر مینی لاپراتومی بعد از زایمان انجام شده باشد پس به زمان بیشتری برای ریکاوری نیاز دارید.
آیا بعد از توبکتومی پریود میشوید؟
بله، شما بعد از توبکتومی میتوانید پریود شوید، زیرا فقط لولههای فالوپ به هم گره خوردهاند و پروسهی تخمک گذاری متوقف نشده است.
آیا احتمال بارداری بعد از توبکتومی وجود دارد؟
توبکتومی عملی است که برای جلوگیری از بارداری یک خانم انجام میشود، اما در موارد نادر، زنان بعد از توبکتومی هم ممکن است باردار شوند و معمولا این اتفاق زمانی میافتد که لولههای فالوپ به مرور زمان دوباره رشد میکنند. ضمنا ممکن است دلیل باردار شدن بعد از توبکتومی این باشد که این عمل به خوبی توسط جراح انجام نشده باشد.
آیا توبکتومی میتواند سبب افزایش وزن شود؟
توبکتومی منجر به افزایش وزن نمیشود، زیرا توبکتومی نه تغییری در هورمونها ایجاد میکند و نه در اشتها.
آیا توبکتومی قابل برگشت است؟
توبکتومی شیوهای دائمی است و قابل برگشت نیست.
آیا عمل توبکتومی دردناک است؟
زنهایی که بی حسی موضعی دریافت میکنند به جز در موارد نادر احساس درد ندارند، اما در طی عمل هوشیارند و متوجه حرکت رحم و لولههای رحمی توسط پزشک میشوند که میتواند برای زن استرس ایجاد کند. در صورت ایجاد وحشت و یا درد برای زن و در دسترس بودن متخصص بیهوشی و تجهیزات مناسب بیهوشی عمومی انتخاب میشود. بعد از جراحی احساس درد و ضعف برای چندین روز یا حتی هفته وجود دارد، اما فرد به زودی توانایی خود را به دست خواهد آورد.